Καντάτα!

Αναζήτησα την έννοια της λέξης «καντάτα», για να προσεγγίσω την σύνθεση.

Η λέξη «καντάτα» είναι ιταλική και προέρχεται από το λατινικό ρήμα canto, που σημαίνει τραγουδάω. Η καντάτα είναι, λοιπόν, ένα τραγούδι, κατά κανόνα με θρησκευτικό περιεχόμενο και –συνήθως– περιλαμβάνει:

1. Πεζά και ποιητικά κείμενα (χορωδιακά ή σολιστικά μέρη)

2. Ορχηστρική συνοδεία.

3. Φωνητική μουσική, μεταξύ απαγγελίας και τραγουδιού.

4. Θεατρικές σκηνές, όπου παρεμβάλλονται μουσικά κομμάτια (ιντερλούδια).

Στην «Κόρη του Βασιλιά», ο μοναχός Νικηφόρος συνθέτει και ξεδιπλώνει μπροστά μας μιαν εκπληκτική παρουσίαση της ζωής της Παναγίας μας, πριν εκείνη γίνει μητέρα του Κυρίου, που ταυτόχρονα είναι ωδή, ύμνος και εγκώμιο προς αυτήν, χρησιμοποιώντας γνωστές και άγνωστες σελίδες της γραμματείας, θρησκευτικής και κοσμικής.

Δημιούργησε την πρωτότυπη σύνθεση «Η Κόρη του Βασιλιά», που την απαρτίζει ένας πλούτος πεζών και μουσικών-ποιητικών κειμένων, κάποια από τα οποία είναι παντελώς άγνωστα, χαμένα μέσα στο χρόνο και στις παλιές βιβλιοθήκες. Κείμενα, ύμνοι και αναγνώσματα που, κατάλληλα διαρθρωμένα μεταξύ τους, φτιάχνουν μιαν όχι μόνο μεγάλη σε διάρκεια, αλλά και μοναδικά μοναδική υμνητική και εγκωμιαστική ακολουθία, που την χαρακτηρίζει ποικιλία προσώπων, χορών, μελωδιών, ρυθμών.

Όσα προηγήθηκαν του ερχομού της Μαρίας στον κόσμο, και η δική της ζωή μέχρι την γέννηση του Κυρίου, οι πτυχές της και τα θεολογικής σημασίας γεγονότα που διαδραματίστηκαν, συνδυασμένα με το συναίσθημα των αφηγητών, την τέχνη των μελωδών και ποιητών, τον θαυμασμό και την αγάπη των εγκωμιαστών, εναρμονίζονται και τραγουδούν την πίστη και την τιμή προς το πρόσωπό της, κορυφώνοντας την αισθητική απόλαυση του αναγνώστη.

Οι εικόνες ζωγραφίζονται ανεξίτηλα στο μυαλό, πλημμυρίζουν την καρδιά και ξεχύνονται στα χείλη σαν προσευχή, σαν ύμνος και σαν δοξολογία.

Η Κόρη του Βασιλιά· μια καντάτα για την παρθένο Μαρία!

Η επιμελημένη έκδοση, με τη διχρωμία, βοηθάει τον αναγνώστη στην άνετη πρόσληψη και πραγματική απόλαυση αυτών των τόσο σπάνιων κειμένων, που απαρτίζουν την μεγαλειώδη σύνθεση, την καντάτα Η KOΡΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ.

Ε.Τ., Αθήνα

Έστησα αυτί για να ακούσω. Έλεγαν για μεγαλεία, αλλά και ταπείνωση. Για σιωπή αλλά και δόξα. Για συντριβή αλλά και υπακοή. Για κάποιους γέροντες, αλλά και για μια παιδούλα. Μια κόρη διαλεγμένη από τον Θεό, μια «βασιλόπαιδα». Τι λέξη κι αυτή! Πήγαινα όλο και πιο κοντά. Για θλίψεις άκουγα και προσευχές μαζί. Δοξολογίες στον Κύριο και γόνατα στη γη, πρόσωπα δακρυσμένα κι ύστερα ολοφώτεινα. Ελπίδες και προσδοκίες, για τον ερχόμενο. Αγγελική επίσκεψη και ανθρώπινη δυσπιστία. Φόβο και απόγνωση, υποψίες, κι άλλα πράγματα, άγνωστα στις μέρες μας.

Με συνεπήραν οι σκέψεις, οι προβληματισμοί, η αναδρομή σε χρόνια τόσο μακρινά. Θέλησα να μάθω κι άλλα, κι άλλα. Πήγα κοντά τους. Όσο εγώ χανόμουν στις σκέψεις μου, τα χειρόγραφα στοιβάζονταν απαλά το ένα πάνω στο άλλο, λες και ήθελαν να γίνουν βιβλίο. Λες και με προσκαλούσαν να το πιάσω στα χέρια μου, να το ζυγιάσω, να αναμετρηθώ μαζί του.

Πώς αναμετριέσαι με ένα βιβλίο; Πώς ρουφάς τις σελίδες του και τις κάνεις νόημα, ουσία, τροφή της ψυχής σου; Και πώς το αφήνεις μετά από τα χέρια σου, χωρίς να τα χάσεις όλα αυτά;

Δεν ξέρω. Οι σκόρπιες σκέψεις και οι ονειροπολήσεις μου βρήκαν ένα δρόμο να πορευτούν, καθώς κράτησα στο χέρι μου το βιβλίο «Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ», από τις εκδόσεις Φθόγγος. Ένα θησαύρισμα αφηγήσεων για την Μαρία, βασιλόπαιδα τότε, Μητέρα Θεού μετέπειτα, μάνα όλων μας. Από τα χέρια μεγάλων της ιστορίας, στα χέρια όλων μας.

Ευσταθία Σπύρου
συνταξιούχος Φιλόλογος